H COVID19 δεν έχει επιπτώσεις μόνον στους ασθενείς και τους συγγενείς τους αλλά και στους επαγγελματίες υγείας που βρίσκονται στην πρ΄ώτη γραμμή αντιμετώπισης της πανδημίας. Ιατροί και νοσηλευτές έχουν αναλάβει το δ΄ύσκολο έγχο της περίθαλψης των ασθενών και εκτίθενται όχι μόνον στο κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό αλλά και στον κίνδυνο να κλονιστεί η ψυχική τους υγεία. Στο άρθρο αυτό εστιάζω τους ανθρώπους που ως επαγγελματίες φροντίζουν τους άλλους και την ψυχολογία τους.
Covid19: Παράγοντες κινδύνου στους υγειονομικούς
Γνωρίζουμε ότι οι ιατροί εμφανίζουν, λόγω του στρες που συνδέεται με το επάγγελμα, αυξημένα ποσοστά αυτοκτονικότητας έως και πέντε φορές σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Πρόσφατες έρευνες στην Κίνα έδειξαν ότι νοσηλευτές και ιατροί εκδηλώνουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, πιο έντονα σε σύγκριση με παλαιότερες επιδημίες στις αρχές του 21ου αιώνα.
Οι μεγαλύτερες απώλειες σε μια μάχη είναι αυτές που προκύπτουν από τον κλονισμό της ψυχικής υγείας του προσωπικού και η πρόληψή τους είναι ένα δύσκολο έργο.
Παράγοντες που επιβαρύνουν, ιατρούς και νοσηλευτές στη δεδομένη συγκυρία, είναι οι εξής:
- Η έκθεση σε έναν ιό με εξαιρετικά μεγάλη μεταδοτικότητα.
- Οι διαδικασίες ατομικής προστασίας.
- Η απουσία ουσιαστικής και τεκμηριωμένης θεραπείας.
- Η αίσθηση ανεπάρκειας απέναντι στον επερχόμενο θάνατο των ασθενών.
- Η ανακοίνωση δυσάρεστων νέων.
- Ο φόβος μόλυνσης των οικογενειών τους ιδιαίτερα εάν είναι γονείς.
- Οι απαιτήσεις για διαχείριση και υποστήριξη των οικείων τους επιπλέον των απαιτήσεων της εργασίας τους.
- Η απουσία υποστήριξης από τους συναδέλφους.
- Η ελλειμματική διοίκηση και η ελλειπής υποστήριξη από το κράτος στο έργο τους (εξοπλισμός και οικονομική επιβράβευση).
- Η έκθεση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η σκιαγράφηση του προφίλ τους.
- Η προσδοκία από την κοινωνία.
- Ο στιγματισμός από την κοινότητα καθώς είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένοι στην μόλυνση από τον ιό.
Ψυχολογικές συνέπειες στους υγειονομικούς
Καθώς οι παραπάνω παράγοντες συνυπάρχουν, ιατροί και νοσηλευτές εκδηλώνουν συνήθως τα εξής ψυχολογικά προβλήματα:
- Έντονο και επίμονο στρες.
- Σωματοποιήσεις: κεφαλαλγίες, στομαχικές διαταραχές, ταχυπαλμία, τρόμος στα άκρα, αίσθημα κόπωσης/εξουθένωσης, ίλιγγος, δυσφορία (αίσθηση βάρους ή καψίματος στο σώμα).
- Διαταραχές στον ύπνο, αυπνία, εφιάλτες.
- Αυξημένο άγχος που παραμένει ή έρχεται απρόσκλητο σε κρίσεις.
- Αποσύνδεση από την πραγματικότητα για κάποιες στιγμές (αφηρημάδα).
- Αποπροσωποποίηση, αίσθημα απώλειας του εαυτού.
- Αδυναμία σύνδεσης με το προσωπικό κίνητρο.
- Αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό (είμαι ανεπαρκής, δεν είμαι ικανός).
- Αδυναμία εστίασης της προσοχής και λήψης αποφάσεων.
- Ανάγκη για κεντρικό σχεδιασμό πρόληψης και παρέμβασης
Υπάρχει ανάγκη για δημιουργία πλαισίου ψυχολογικής υποστήριξης των υγειονομικών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή με σκοπό την, όσο το δυνατόν πιο άμεση, διαχείριση του στρες, την αντιμετώπιση πρόσφατων τραυματικών εμπειριών και την πρόληψη από μακροπρόθεσμα προβλήματα.
Συνήθως ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να ξεπεραστεί φυσιολογικά σε έξι με εννέα μήνες εάν δεν προϋπάρχει κάποια ευαλωτότητα ωστόσο υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα παραμένουν ακόμη και για τρία έτη ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται δευτερογενή προβλήματα που καθιστούν ακόμη δυσκολότερη την θεραπεία.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Haozheng Cai, Baoren Tu, Jing Ma, Limin Chen, Lei Fu, Yongfang Jiang, Quan Zhuang (in press). Psychological Impact and Coping Strategies of Frontline Medical Staff in Hunan Between January and March 2020 During the Outbreak of Coronavirus Disease 2019 (COVID‑19) in Hubei, China. Medical Science Monitor, 2020; 26.
Gerada C. (2018). Doctors and suicide. British Journal of General Practice; 68 (669): 168-169.
Photo by Vladimir Fedotov on Unsplash
