Η ανάγκη για διακοπές και αποκοπή από την καθημερινή προσπάθεια είναι μια φυσιολογική ανάγκη που σχετίζεται την ψυχική υγεία και ευεξία. Είναι η απάντηση της ψυχής και του σώματος στην ψυχοσωματική κόπωση και το αυξημένο στρες. Η κατανόηση των αναγκών μας και η ανταπόκριση αυτές κατά το δυνατόν, είναι το θεμέλιο της υγείας. Αντίθετα, η αδιαφορία απέναντι στην ανάγκη για διακοπές, οδηγεί σε πτώση της απόδοσης, αυξάνει τις πιθανότητες εξάντλησης (burn out) και εμφάνισης ψυχολογικών προβλημάτων.
Οι έρευνες συστήνουν διακοπές και ξεκούραση ανά τακτά διαστήματα
Έρευνες έχουν αναδείξει ότι η απομάκρυνση από το περιβάλλον εργασίας και τους ρυθμούς που το χαρακτηρίζουν, λειτουργεί προληπτικά και αναζωογονητικά. Η φυσική απόσταση από τον χώρο δουλειάς είναι σημαντική ωστόσο δεν αρκεί. Εκείνο που χρειάζεται είναι η ουσιαστική, ψυχολογική αποκοπή από την εργασία, δηλαδή η αποσύνδεση από όλα εκείνα τα στρεσογόνα στοιχεία που προκαλούν ψυχοσωματική κόπωση. Η πνευματική επομένως, και όχι μόνο φυσική απόσταση από την εργασιακή καθημερινότητα, μειώνει τις πιθανότητες για συναισθηματική εξουθένωση κατά τη διάρκεια του έτους και προλαμβάνει από καρδιαγγειακές παθήσεις και ψυχικές διαταραχές.
Φαίνεται ότι η περίοδος ουσιαστικών διακοπών είναι μια περίοδος όπου οι άνθρωποι βιώνουν μία κατάσταση ευεξίας και ευτυχίας. Τα θετικά συναισθήματα και η ενεργητικότητα που χαρακτηρίζουν τις διακοπές, διατηρούνται για δύο εβδομάδες μετά την επιστροφή στο επαγγελματικό πρόγραμμα όμως σταδιακά, οι καθημερινοί εντατικοί ρυθμοί εργασίας μας αφομοιώνουν ξανά. Έτσι, η ανάγκη για διαχείριση των χρόνων μας επανέρχεται.
Η ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική και επαγγελματική μας ζωή καθώς και η ξεκάθαρη διάκρισή τους, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την υγεία αλλά και τις επιδόσεις μας. Η ισορροπία ανάμεσα στην ξεκούραση και την εργασία είναι πρώτον ποιοτική, δηλαδή πραγματοποιείται μια ουσιαστική, ψυχολογική αποστασιοποίηση από την εργασία και όχι μόνον μια φυσική απομάκρυνση από τον χώρο δουλειάς. Δεύτερον, η ισορροπία είναι ποσοτική, δηλαδή δεν πραγματοποιούμε ένα μεγάλο, απότομο διάλειμμα μια φορά τον χρόνο, αλλά οργανώνουμε περισσότερα μικρά διαλείμματα ήδη μέσα στην ημέρα, στον κύκλο του μήνα και βέβαια μέσα στο έτος.
Από την άλλη, η απότομη αποσύνδεση από την εργασία, σε υπερβολικό βαθμό και με ακραίες αντιδράσεις, δημιουργεί εξαιρετικές δυσκολίες στην επιστροφή και την προσαρμογή μας στους εργασιακούς ρυθμούς. Η υπερεπένδυση σε ένα και μόνο διάλειμμα από την εργασία κατά τη διάρκεια του χρόνου, δεν μπορεί να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Ιδιαίτερα σε περιόδους αυξημένου στρες και έντονης κόπωσης, η τακτική, έστω και μικρή αποσύνδεση από το περιβάλλον εργασίας μας, θεωρείται επιβεβλημένη. Δεν πρέπει να περιμένουμε τις μακρινές, καλοκαιρινές διακοπές. Δεν μπορεί κάποιος να αναζωογονηθεί όταν τριακόσιες σαράντα ημέρες εργάζεται ή φροντίζει το σπίτι και ξαφνικά, είκοσι μέρες αποφασίζει να σταματήσει. Καταρχάς, χρειάζεται ανάπαυση και αποκοπή κάθε ημέρα από λίγο, κάθε εβδομάδα για μία ημέρα, κάθε μήνα για μερικές ημέρες να μειώνουμε την ένταση και φυσικά εντός του έτους, να οργανώνουμε σωστά τις διακοπές μας.
Σε κάθε περίπτωση, για όσους αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα υγείας θα πρέπει να συμβουλευθούν τον θεράποντα τους. Και βέβαια, αν παρά τον χρόνο που διαθέτουμε για ξεκούραση και αποστασιοποίηση, δεν καταφέρνουμε να ξεπεράσουμε τη φυσική και ψυχική κόπωση, η βοήθεια ενός ειδικού είναι αναγκαία.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Fritz, C., Yankelevich, M., Zarubin, A. & Barger, P., (2010). Happy, healthy and productive: The role of detachment from work during nonwork time. Journal of Applied Psychology.
- Nawijn J, Marchand MA, Veenhoven R, Vingerhoets AJ (2010). Vacationers happier, but most not happier after a holiday. Applied Research in Quality of Life.
- Sonnetag, S., Binnewies, C. & Mojza, E. (2010). Staying well and engaged when demands are high: The role of psychological detachment. Journal of Applied Psychology.
Photo by Ummano Dias on Unsplash
